استفاده از نسبت طلایی و عدد فی در طراحی لوگو و کاراکتر

مقدمه

یکی از اصولی ترین روش های طراحی ، رعایت نسبت طلایی یا عدد فی است. در حقیقت مغز انسان به گونه ای طراحی شده است که بسیار نا خود آگاه جذب تصاویری می شود که نسبت های بصری یا همان نسبت طلایی در آن رعایت شده است. اشیا و تصاویری که در آن‌ها نسبت طلایی استفاده شده است، به صورت ناخودآگاه تأثیرات زیادی بر روی مغز انسان ها می‌گذارند. ین هماهنگی و تناسب، قرن‌هاست که شناخته شده است. می توان گفت نسبت طلایی قدمت طلایی دارد به این معنا که می توان این نسبت را در هرم فراعنه مصر یا معبد پارتنون در آتن یا طراحی صحنه خلق حضرت آدم در سقف کلیسای سیستین به دست میکل آنژ و نقاشی مونالیزای داوینچی و حتی طراحی لوگوهای معروفی هم چون پپسی یا اپل یا توییتر مشاهده کرد. حتی بدن و چهره همه ی ما نیز از این نسبت طلایی تبعیت می‌کنند. در این مقاله سعی کردیم همه چیز را درباره استفاده از نسبت طلایی و عدد فی در طراحی لوگو و کاراکتر برای شما شرح دهیم. پس با ما همراه باشید. هم چنین از آن جا که رعایت نسبت طلایی در طراحی لوگو حرفه ای بسیار اهمیت دارد ، برای سفارش طراحی لوگو طبق اصول عدد فی می توانید کلیک کنید.

عدد فی چیست؟

برای آن که بیشتر با مفهوم عدد فی یا نسبت طلایی آشنا شوید باید بگوییم فی،حرف اول نام فیدیاس یونانی، مشهور ترین و برترین پیکرتراش دوران کهن است و به احتمال زیاد به دلیل این که فیدیاس، این نسبت عددی را در آثار هنری اش رعایت می کرده، این نسبت طلایی به نام او معروف شده است، از آثار مشهور او می توان به نیایشگاه آتنا در آکروپولیس آتن و تندیس زئوس، در ۵۰۰ سال قبل از میلاد، اشاره کرد. در کل ظهور نسبت طلایی و وارد شدن آن به ابعاد مختلف دنیای امروزی و کاربرد فراوانش به صدها سال پیش از میلاد برمی‌گردد. اگر می خواهید بیشتر با تاریخچه نسبت طلایی و کاربرد آن آشنا شوید ، لوکا پاچیولی در کتاب خود به نام نسبت الهی، از این تناسبات گفته است که  بعدها اقلیدس نیز در سیزده جلد کتاب مشهور خود، در جلد ششم آن از تناسب طلایی گفته است و می توانید آن ها را نطالعه کنید. البته پیش‌تر از همه ی این ها، مصری‌ها در ساخت اهرام ثلاثه، نسبت طلایی فی را به کار برده‌اند که این مسئل بسیار حیرت‌آور است. بدیهی است تاریخچه و داستانی که پشت این نسبت طلایی قرار دارد، آن را روز به روز نزد طراحان جذاب‌تر ساخته است و به عبارتی دلیل این جذابیت همین تاریخچه ی غنی است. هم چنین بهتر است بدانید بعدها در سال 1200 میلادی ، لئوناردو فیبوناچی در پیزای ایتالیا مسئله‌ای طرح کرد که نتیجه‌ی آن به کشف عدد 1.618 ختم شد. در کل اگر بخواهیم به ساده‌ترین روش نسبت طلایی که به نام‌های قطعه طلایی، میانگین طلایی، نسبت الهی یا حرف فی یونانی یا عدد فی نیز شناخته می‌شود، را برایتان شرح دهیم، باید بگوییم نسبت طلایی زمانی به دست می‌آید که یک پاره‌خط به دو بخش تقسیم شود و اگر بخش طولانی‌تر بر بخش کوتاه‌تر تقسیم شود و نتیجه برابر با تقسیم مجموع  دو پاره خط  بر بخش طولانی تر باشد و هر دو مقدار برابر با 1.618 باشد ، به همین ترتیب این جا یعنی نسبت طلایی رعایت شده است. به عبارتی در ریاضیات، معماری و یا هنر هنگامی که نسبت بخش بزرگ تر به بخش کوچکتر برابر با مجموع آن ها به بخش بزرگتر باشد ، نسبت طلایی یا عدد فی می گویند که عدد آن به طور تقریبی برابر با ۱.۶۱۸ است.  نسبت طلایی فی یک قانون مشهور و اثبات شده در علم ریاضی است.

طراحی لوگو و کاراکتر

هنگام طراحی لوگو ، طراح سعی می کند با استفاده و ترکیب مناسب اشکال و حروف و نمادها ، پیام و محتوی خاصی را به مخاطب القا کند.از این رو شناخت تناسبات تصاویر و البته نسبت طلایی ، یکی از فاکتور های مهم در طراحی لوگو حرفه ای است. اینکه از چه نسبتی برای تصاویر در طراحی لوگو استفاده شود نیاز به دانش و معلومات مربوطه دارد نه سلیقه شخصی طراح. باید توجه داشت که رعایت نسبت طلایی به دلیل تاثیری که بر مغز می گذارد، بسیار حائز اهمیت است و بدیهی است درک و شناخت آن موجب می شود تا مفهومی که سعی در انتقال آن به وسیله طراحی لوگو داریم را راحت تر به مخاطب منتقل کنیم. در مورد طراحی کاراکتر هم باید بگوییم ، طراحی کاراکتر تبلیغاتی چندین دهه است که به دلیل افزایش آگاهی از برند و جلب نظر مخاطب در هر سن و سلیقه‌ای مورد استفاده قرار می گیرد. این روزها کاراکترهای تبلیغاتی در وب سایت ها و شبکه‌های مجازی حضور پررنگ تری دارند پس به عنوان یک طراح یا صاحب برند باید بدانید یک کاراکتر در رابطه با نام برند، محصول، وب‌سایت و حتی همراه با دیگر کاراکترها چه جایگاهی دارد و کی و کجا مورد استفاده قرار می گیرد. از همین رو رعایت نسبت طلایی در هنگام طراحی کاراکتر می تواند بسیار مفید واقع شود. نکته مهم در طراحی کاراکتر ایجاد حس خوب در مخاطب و هم چنین انتقال پیام اصلی برند و شخصیت تبلیغاتی به مخاطب است، که این مورد را با استفاده از عدد فی یا رعایت نسبت طلایی می توان تضمین کرد.

کاربرد عدد فی

مهم ترین کاربرد عدد فی یا نسبت طلایی در هنر است. نقاشان، معماران و مجسمه سازان به وفور از نسبت طلایی در ساخت سازه‌های مختلف و خلق آثارشان استفاده کرده‌اند. معماری اهرام مصر، معابد یونانی، معبد آتنا، مجسمه‌های ساخته شده توسط میکل آنژ، رافائل، نقاشی‌های داوینچی، دروازه‌های تخت جمشید، پل‌های قدیمی، قلعه‌های قدیمی تنها چند نمونه از هزاران آثار معروف و موفق در رعایت نسبت طلایی هستند. هم چنین نسبت طلایی را در فضا، تکنولوژی، حیوانات نیز می‌توان تشخیص داد. از همین رو می توان گفت که این نسبت کاملا با چشم انسان آشنا است و به عبارتی انسان ها به راحتی آن را تشخیص می‌دهند. یکی دیگر از کاربرد های بسیار تماشایی و در دسترس عدد فی در طبیعت است. در طبیعت قدم بزنید تا رابطه میان زیبایی طبیعت و تناسب طلایی فی را خودتان متوجه شوید. مثلا به ساختار گل آفتابگردان نگاه کنید، دو نوع مارپیچ در دو جهت در ظاهر این گل زیبا وجود دارد. این دو سری خطوط مارپیچی به زیبایی به هم متصل شده که از نسبت طلایی پیروی می کنند. یا مثلا در میوه آناناس، میوه درخت کاج، در ساختار درخت، ساقه و برگ‌های درختان مختلف از جمله نارون، کاهو، لیمو، چنار، سیب، بلوط، گلابی، بید، بادام اگر بنگرید و تفکر کنید ، نیز به کار رفته است.حتی زاویه چرخش برگ‌ها نیز طوری است که هم زیبا به نظر برسند و هم بیشترین دریافتی از نور خورشید را داشته باشند. البته که عدد فی در علوم پزشکی هم کاربرد دارد؛ در بدن انسان این نسبت به مراتب دیده می‌شود. از همین رو جراحان زیبایی و متخصصان عمل‌های صورت از این عدد بسیار استفاده می‌کنند. مثلا جالب است بدانید در صورت انسان نیز دایره‌های طلایی به راحتی قابل تشخیص هستند که از این نسبت در تعیین زیباترین بانوان جهان استفاده می‌شود. حتی این نسبت در دندان ها نیز دیده می‌شود. باید گفت خداوند به زیباترین شیوه ممکن این نسبت را در آفرینش خود به کار گرفته است.

ارتباط عدد فی با طراحی لوگو و کاراکتر

بدیهی است که رعایت تناسب و ترکیب ‌بندی در هر تصویری مهم است، چه این تصویر، حاوی اطلاعات مهمی باشد، یا صرفاً برای خلق یک عکس بصری زیبا ایجاد شود. نسبت طلایی کمک می‌کند این ترکیب‌بندی و تناسب چنان ایجاد شود که چشم بیننده به اجزای مهم عکس خیلی سریع ترجلب شود. به عبارتی با استفاده از نسبت طلایی، در واقع تصویر به سه بخش غیر مساوی تقسیم می‌شود و سپس با استفاده از خطوط و محل تقاطع‌ها تصویر ترکیب‌بندی شده و تناسب اجزا رعایت می شوند. نسبت طلایی در طراحی لوگو حرفه ای یا کاراکتر به دلیل جنبه زیبایی‌شناختی‌اش استفاده می‌شود و با ایجاد هماهنگی و تناسب، باعث ایجاد و القای حس زیبایی به مخاطب می‌شود. به عبارت دیگر وقتی این نسبت در طراحی به کار گرفته می‌شود، یک حس هنری خاص می‌آفریند که خوشایند مخاطب خواهد بود. همان طور که می دانید عدد فی در گرافیک و طراحی لوگو کاربردهای زیادی دارد. بدیهی است که چون لوگو براساس اشکال هندسی طراحی می‎شود، بنابراین استفاده از عدد فی می‎تواند طراح را یاری نماید. از همین رو طراحان برندهای بزرگ از این قانون شگفت انگیز طبیعت بهره می برند و طراحی لوگوی خود را به گونه ای انجام می دهند که هر چه بیشتر به این نسبت نزدیک شوند.به عبارت دیگر می توان گفت از آنجا که لوگو یا کاراکتر نیازمند یک طراحی دقیق و منظم است، ذهن طراحان و گرافیست‎ ها‎ با نسبت عدد فی راحت‎ تر و بهتر می‎تواند عمل کند.

دلایل اهمیت عدد فی در طراحی

پیش تر گفتیم که عدد فی یک نسبت ذاتی و خارق العاده در طبیعت است در نتیجه هر چه المان و عناصر بصری در معماری و طراحی به این عدد نزدیک تر شوند، ساختاری پایدارتر، منظم تر و زیبا تر را ارائه می کنند. به طور خلاصه می توان گفت دلایل اهمیت عدد فی در طراحی این موارد هستند: طراحی دقیق و منظم لوگو ، سرعت عمل در کار ، زیبایی در طرح خلق شده ، طراحی لوگوهای متنوع ، قابلیت تغییر سایز و شکل ، قابلیت شخصی سازی طراحی ها ، طراحی های منحصر به فرد ، بهتر الهام گرفتن از طبیعت ،ایجاد نظم بصری